Czym jest ewaluacja?

Ewaluacja jest rozumiana jako:

ytyczne w zakresie ewaluacji programów operacyjnych na lata 2007-13 definiują ewaluację jako osąd (ocena) wartości interwencji publicznej dokonany przy uwzględnieniu odpowiednich kryteriów (skuteczności, efektywności, użyteczności, trafności i trwałości) i standardów. Osąd dotyczy zwykle potrzeb, jakie muszą być zaspokojone w wyniku interwencji oraz osiągniętych efektów. Ewaluacja oparta jest na specjalnie w tym celu zebranych i zinterpretowanych informacjach za pomocą odpowiedniej metodologii.

Ewaluacja może służyć wielu celom. Najczęściej ewaluacja prowadzona jest dla:

Rodzaje ewaluacji:

Ewaluacja ex-ante:

• Przeprowadzana jest przed wdrażaniem projektu/programu
• Ocenia na ile planowana interwencja jest trafna z punktu widzenia potrzeb (sektora, beneficjentów) oraz spójna w zakresie planowanych celów i sposobów ich realizacji
• Bada kontekst społeczny, gospodarczy, prawny
• Służy identyfikacji potencjalnych trudności
• Diagnozuje potrzeby i oczekiwania grupy docelowej

Ewaluacja mid-term:

• Realizowana jest mniej więcej w połowie wdrażania interwencji
• Poddaje analizie osiągnięte na tym etapie produkty i rezultaty
• Dokonuje pierwszej oceny jakości realizacji projektu/programu
• Ocenia poczynione na etapie programowania założenia (cele, wskaźniki)
• Diagnozuje kontekst realizacji przedsięwzięcia
• Może przyczynić się do pewnych modyfikacji realizacji interwencji oraz aktualizacji przyjętych założeń

Ewaluacja ex-post

• Przeprowadzana jest po zakończeniu realizacji projektu/programu
• Ocenia ma ile udało się osiągnąć założone cele
• Ocenia skuteczność i efektywność interwencji oraz jej trafność i użyteczność
• Bada długotrwałe efekty (oddziaływanie) projektu/programu oraz ich trwałość
• Stanowi cenne źródło informacji użytecznych przy planowaniu kolejnych interwencji

rzystępując do przeprowadzania ewaluacji trzeba ją precyzyjnie zaplanować, by jak najskuteczniej wykorzystać czas i posiadane zasoby. Unika się w ten sposób również niebezpieczeństwa przeprowadzenia ewaluacji mało efektywnej, zwiększa się natomiast jej użyteczność. Im lepiej zaplanowana ewaluacja, tym większa szansa na przeprowadzenie jej w taki sposób, który dostarczy istotnych, wiarygodnych i rzetelnych informacji, odpowiadających potrzebom i zainteresowaniom jej odbiorców i użytkowników.

Najczęściej stosowane kryteria ewaluacji:

• Trafność (relevance) – kryterium to pozwala ocenić, w jakim stopniu przyjęte cele projektu odpowiadają zidentyfikowanym problemom w obszarze objętym projektem i/lub realnym potrzebom beneficjentów
• Efektywność (efficiency) – kryterium to pozwala ocenić poziom „ekonomiczności” projektu, czyli stosunek poniesionych nakładów do uzyskanych wyników i rezultatów. Nakłady rozumiane są tu jako zasoby finansowe, ludzkie i poświęcony czas
• Skuteczność (effectiveness) – kryterium to pozwala ocenić, do jakiego stopnia cele przedsięwzięcia zdefiniowane na etapie programowania zostały osiągnięte

• Oddziaływanie/wpływ (impact) – kryterium to pozwala ocenić związek pomiędzy celem projektu i celami ogólnymi, tj. stopień, w jakim korzyści odniesione przez docelowych beneficjentów miały szerszy ogólny wpływ na większą liczbę ludzi w danym sektorze, regionie lub w całym kraju
• Trwałość efektów (sustainability) – kryterium to pozwala ocenić czy pozytywne efekty projektu na poziomie celu mogą trwać po zakończeniu finansowania zewnętrznego, a także czy możliwe jest utrzymanie się wpływu tego projektu w dłuższym okresie na procesy rozwoju na poziomie sektora, regionu czy kraju

Standardy ewaluacji zostały wypracowane przez Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne w ramach projektu „Wspólnie tworzymy standardy ewaluacji w Polsce”. Opracowane standardy są efektem wspólnej pracy szerokich środowisk zajmujących się ewaluacją. Ze szczegółowym opisem standardów ewaluacji mogą się Państwo zapoznać tutaj.