W panelu prowadzonym przez prezesa PTE dr Marcina Zarzeckiego wzięli udział dr Leszek Buller (dyrektor Centrum Projektów Europejskich), płk dr hab. Tomasz Kośmider (dyrektor Instytutu Bezpieczeństwa Państwa ASzWoj), dr Grzegorz Abgarowicz (Instytut Politologii UKSW, kierunek Bezpieczeństwo Wewnętrzne), dr inż. Mariusz Ulicki (ekspert z zakresu cyberbezpieczeństwa).
Wzrost zainteresowania problemami bezpieczeństwa we wszystkich niemal obszarach szeroko pojmowanego życia społecznego, z jednej strony, oraz rozwój badań ewaluacyjnych we współczesnych systemach zarządzania, z drugiej, inspiruje do rozwoju ewaluacji w sferze bezpieczeństwa we wszystkich jego odmianach i zakresach. Polskie Towarzystwo przygotowując II Kongres Ewaluacji Polskiej pragnęło zorganizować jako integralną część jego programu, odrębną sesję poświęconą omówieniu polskich i międzynarodowych strategii, metod oraz praktyk badań ewaluacyjnych na użytek rozwoju działań w sferze bezpieczeństwa, niezależnie od stanu ich zaawansowania w polskich realiach zarządzania systemami bezpieczeństwa. Rozpoznanie istniejącego stanu rzeczy i zaplanowanie programu działań na najbliższą przyszłość, w tym omówienie celu i programu sesji, wskazanie ich potencjalnych uczestników oraz prac studyjnych było celem panelu, jako kroku w kierunku animacji badań ewaluacyjnych w sferze bezpieczeństwa.
Sumptem do ukonstytuowania panelu było seminarium zrealizowane na UKSW w Warszawie, na którym podjęto się trudnego zadania rozpoczęcia dyskursu na temat ewaluacji w bezpieczeństwie. Wnioskiem podstawowym z seminarium było przekonanie, że ewaluacja jest immanentną składową projektów i działań związanych z sektorem bezpieczeństwa, przy czym paradoksalnie nazwa ewaluacja rzadko jest stosowania w metodykach zarządzania kryzysowego lub w ogóle w iteracyjnych projektach dotyczących bezpieczeństwa. Postawiono roboczą hipotezę, iż pojęcie ewaluacja zakłada i ma sens w przypadku transparentności wniosków i rekomendacji będących jej wynikiem, natomiast w obszarze bezpieczeństwa transparentność nie jest wartością kluczową – jest dysfunkcjonalna. Postawiono pytania o zasadniczą rolę ewaluacji w obszarze bezpieczeństwa. Czy ewaluacja „zaszyta” jest w koncepcjach zarządzania kryzysowego? Czy istnieje inny feedback niż raport ewaluacyjny w metodyce działań w obszarze bezpieczeństwa. Czy brak formalizacji zawodu ewaluatora jest barierą dla rozwoju kultury ewaluacyjnej w obszarze bezpieczeństwa? Czy instytucjonalizacja ewaluacji w Polsce, jej często dyskutowana przypadkowość potransformacyjna, w naturalny sposób miała wpływ na wykluczenie/marginalizację ewaluacji w bezpieczeństwie? Jakie wyróżniamy rozwiązania europejskie w krajach w których istnieje rozwinięta kultura ewaluacyjna w bezpieczeństwie stanowiące referencję dla ewaluacji w Polsce? Jakie instancje wdrażają ewaluację w obszarze bezpieczeństwa? Czy należy powołać w ramach PTE sekcję ewaluacji w bezpieczeństwie?
Eksperci podzielili się doświadczeniami w zakresie rozumienia, planowania i zastosowania badań ewaluacyjnych zgodnie ze światowymi i polskimi standardami ewaluacji jako działania prorozwojowego, zapoznać z potrzebami i możliwościami aplikacji w konkretnych działaniach i projektach zarówno na poziomie bezpieczeństwa państwa, jak i bezpieczeństwa podmiotów regionalnych czy instytucjonalnych. Wychodzili z założenia, że ewaluacja jako wartościowanie konkretnych działań, poprzez wszystkie etapy i cechy procesu ewaluacyjnego, może być istotnym elementem wspierającym przedsięwzięcia na rzecz bezpieczeństwa w różnorodnym spektrum jego wymiarów i przejawów.
Ewaluacja jest przyczynkiem m.in. do tego by polityki bezpieczeństwa nie tworzyć reaktywnie w oparciu o popełniane błędy, ale by przewidywać zagrożenia. W trakcie dyskusji zwrócono uwagę na fakt, że bezpieczeństwo nie jest stanem, a ciągłym procesem. Zwrócono uwagę na fakt, że ewaluacja dziś w skali kraju to raczej wycieczka intelektualna niż realny system i działania. Podkreślono fakt, że to wielkie zadanie i misja PTE by uświadamiać decydentom i opinii publicznej czym jest ewaluacja i czym różni się od monitoringu i audytu. Wskazanie na konkretne problemy, tematy, jak i metodykę współpracy istotnych w rozwoju ewaluacji i bezpieczeństwa instytucji jest ważnym krokiem przygotowującym bliski i daleki ciąg działań ukonstytuowania ewaluacji w sektorze bezpieczeństwa.
