Panel poświęcony ewaluacji w pomocy społecznej pokazał, że jest to temat ważny, choć nie pozbawiony wyzwań. Ważny, bo ewaluacja może faktycznie przyczynić się do zmiany w pomocy społecznej. Przykładem może być badanie zrealizowane dla Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Poznaniu (ROPS) na temat ekonomii społecznej.

Badanie to, z punktu widzenia ROPS, było przełomowe, pozwoliło bowiem poddać ocenie konkretne organizacje, działające na rzecz rozwoju ekonomii społecznej w Wielkopolsce. Oceniono ich skuteczność, efektywność i jakość świadczonych usług. Dzięki udało się zidentyfikować czynniki wpływające na osiągane efekty. Badanie dostarczyło ok. 140 rekomendacji, spośród których większość została wdrożona. To, co wyróżniało to badanie, to seria ok. 10 warsztatów, służących wypracowaniu szczegółowych rekomendacji.

Ewaluacja pozwala też uchwycić zmiany społeczne. Przykładem może być ewaluacja programu aktywności lokalnej, prowadzonego na jednym z osiedli w Bielsku-Białej. Uchwycenie zachodzącej zmiany społecznej wymagało oddania głosu samym zainteresowanym – mieszkańcom osiedla. Wartościowych danych dostarczyła też rzadziej stosowana technika badawcza, taka jak np. fotografowanie miejsc, które uległy zmianie dzięki programowi. Ewaluacja w pomocy społecznej stanowi też wyzwanie.

W trakcie panelu uczestnicy wskazali kilka przykładów takich wyzwań:

• Uwzględnienie perspektywy odbiorców usług – choć wydaje się to nieprawdopodobne, jeszcze do niedawna niektórzy zlecający badania nie uznawali za stosowne uwzględniać opinie użytkowników. Choć to się zmienia, to jednak nadal wyzwaniem pozostaje dostosowanie narzędzi i technik badawczych do możliwości odbiorców usług, w tym szczególnie osób niepełnosprawnych. Wymaga to uwzględnienia w budżetach badań odpowiednich środków.
• Nastawienie na status quo w pomocy społecznej – część interesariuszy nie jest zainteresowana zmianą w sposobie działania, stąd też mają krytyczne nastawienie do ewaluacji, jako narzędzia wspierającego zmianę społeczną. Jest to zapewne jedna z kluczowych przyczyn niewielkiego wykorzystania ewaluacji w pomocy społecznej.
• Różnice pomiędzy celami deklarowanymi (jawnymi), a celami faktycznymi (ukrytymi) działań realizowanych w pomocy społecznej – przykładem przywołanym w trakcie panelu jest deinstytucjonalizacja systemu pieczy zastępczej, do której władze powiatowe są zobligowane ustawowo, faktycznie jednak w ogóle nie są tym zainteresowane, gdyż zmniejszanie liczby dzieci wychowujących się w domach dziecka oznacza likwidację miejsc pracy w tego rodzaju placówkach oraz konieczność innego zagospodarowania infrastruktury, zaś rozwijanie rodzinnych form opieki nad dzieckiem wymaga umiejętności pozyskania i wspierania rodziców zastępczych oraz budowania z nimi partnerskich a nie paternalistycznych relacji. W trakcie panelu dyskutowano, jak ewaluacja ma się mierzyć z takimi problemami.

W panelu udział wzięli:
• Agnieszka Kowalska, OWES w Bielsku-Białej, wcześniej Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielsku-Białej
• dr Izabela Rybka, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych w Warszawie
• Jarosław Chojecki, Centrum Zarządzania Innowacjami i Transferem Technologii Politechniki Warszawskiej, wcześniej Evalu

Moderatorem panelu był Piotr Stronkowski, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Ewaluacyjnego.